Sosyal Medya ve İnternet Üzerinden Hakaret Suçu ve Cezası

Sosyal medya uygulamaları aracılığıyla veya internet üzerinden bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırılması hakaret suçu kapsamında değerlendirilmektedir.

İnternet üzerinden hakaret suçu; Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya hesapları veya Telegram, Whatsapp gibi mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla işlenebileceği gibi e-mail (e-posta) göndermek gibi yöntemlerle de işlenebilmektedir. İnternet üzerinden hakaret suçu işleyen kişi 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi hükümleri gereği cezalandırılacaktır. Hakaret suçu nedeniyle yapılacak yargılamalar Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Alanında yetkin Kayseri Ceza Avukatı kadrosu ve 15 yılı aşkın deneyimi ile Zülküf Arslan Hukuk ve Arabuluculuk Bürosu olarak, bilişim suçları başta olmak üzere ceza hukuku ile ilgili gerçek ve tüzel kişilere yönelik her türlü kovuşturma, soruşturma ve dava süreçlerinde müvekkillerimize avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri sunmaktayız.

İnternet Üzerinden Hakaret Suçu

Sosyal medya uygulamalarında paylaşım yaparak, tweet atarak veya yorum yaparak ya da e-posta aracılığıyla bir kimse hakkında “şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “geri zekalı”, “aptal”, “hayvan” gibi kelimeler kullanmanın hakaret suçunu oluşturacağında şüphe yoktur. İnternet üzerinden hakaret suçunu teşkil eden fiiller, sözle işlenebileceği gibi yorum, yazı, şekil ve görüntü ile de işlenebilir.

Ancak hakaret suçunu oluşturan söz veya fiillerin kanunda ve mevzuatta tek tek sayılması elbette ki düşünülemez. Hakaret suçunun oluşması için temel kural; sergilenen söz ve davranışlarla kişinin onur, şeref veya saygınlığını rencide edecek somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi veya sövme yoluyla kişinin onur, şeref veya saygınlığına saldırılmasıdır. Hakaret suçunun internet veya sosyal medya aracılığıyla işlenmesi halinde de fiil cezalandırılacaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta; kişinin onur, şeref veya saygınlığını rencide yönelik sözler, kişinin mevcut fiziksel özelliğine veya psikolojik durumuna vurgu yapsa bile hakaret suçunu oluşturur. Bununla birlikte internet üzerinden hakarete uğrayan mağdurun kişisel özellikleri dışında kalmak şartıyla kendisine isnat edilen fiil veya olgunun ispatlanması halinde hakaret suçu oluşmaz. Örneğin, “falanın eşyalarını çaldın” denildiğinde, bu olgunun varlığı ispatlanırsa hakaret suçu oluşmaz. Fakat, hırsızlık suçundan daha önce sabıkası olan bir kişiye, “sen hırsızsın” demek hakaret suçunu oluşturur.

İnternet ve sosyal medya üzerinden söylenen kaba ve nezaketsiz söz ve davranışlar ile beddua niteliğindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz. Özellikle yorumlarda sıklıkla kullanılan “terbiyesiz, saygısız” vb. sözler ile “Allah belanı versin” gibi ifadeler Yargıtay tarafından hakaret suçu kapsamında kabul edilmemektedir.

Dilekçe hakkı ve eleştiri, basının haber yayımlama hakkı, iddia ve savunma dokunulmazlığı kapsamında internetten veya sosyal medya üzerinden söylenen söz ve yapılan davranışlar hakaret suçunu oluşturmaz. Futbolcu, sanatçı ve özellikle siyasetçiler gibi yaptıkları iş nedeniyle kamuoyu tarafından bilinen, tanınan kişilere eleştiriler, normal kişilere nazaran daha sert ve ağır eleştiriler yöneltilebilmektedir. Yargıtay içtihatlarında, bu kişilerin normal kişilere göre eleştiriye daha açık olmaları ve eleştiriye tahammül etmeleri gerektiği belirtilmektedir. Örnek olarak bir siyasetçiye, “Senden fayda gelmez, memleketi sattın” demek ancak ağır eleştiri olarak nitelendirilebilir, ancak hakaret suçu olarak değerlendirilmeyecektir.

İleti Yoluyla Hakaret Suçu

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda, ileti yoluyla hakaret edilmesi suç olarak düzenlenmiştir. İleti yoluyla işlenen hakaret suçunun cezası da üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Ceza miktarı bakımından eşit olsa da; ileti yoluyla yapılan hakaretlerin; huzurda hakaret suçu ya da gıyapta hakaret suçu kapsamında değerlendirilmesi hususunda farklılıklar vardır.

İleti yoluyla hakaret suçunun “huzurda” oluşabilmesi için; iletiyi gönderenin mağduru hedeflemesi veya eylemini mağdurun öğrenebileceğini istemesi gereklidir. Örnek olarak başka birisine gönderilmiş mağdur hakkındaki hakaret içerikli mesajın mağdur tarafından tesadüfen öğrenilmesi durumunda “huzurda hakaret suçu” unsurları meydana gelmeyecektir.

“Gıyapta hakaret suçu”nun oluşması için ise iletinin en az 3 kişiye gönderilmesi veya 3 kişinin bulunduğu ortak bir mesajlaşma grubuna gönderilmesi gerekir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125/2. maddesi kapsamında ileti olarak kabul edilen iletişim vasıtaları şunlardır:

– Mektup,

– E-mail (e-posta),

– Whatsapp gibi mesajlaşma uygulamaları veya bu uygulamalardaki gruplar

– Cep telefonuyla SMS,

– Telefon konuşmaları,

– Instagram, Twitter, Facebook vb. sosyal medya hesaplarından DM (Direct Message) yoluyla mesajlaşma.

Kayseri Ceza Avukatı arıyorsanız; Zülküf Arslan Hukuk Bürosu bünyesinde hizmet veren bilişim ve ceza hukuku mevzuatlarına hakim ve alanında tecrübeli ceza avukatı ile çalışmak, hiç şüphesiz siz değerli müvekkillerimizin yararına olacaktır.

Hakaret Suçunun Basit ve Nitelikli Hali

Sosyal medya veya internet üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden, aleniyet nedeniyle hakaret suçu cezası 1/6 oranında arttırılacaktır. Suçun basit şeklinde hakim hapis cezası veya adli para cezası verecektir. Her iki cezanın birlikte verilmesi mümkün değildir. Gerekçeli kararda hapis cezası veya adli para cezasının seçilme gerekçesi de belirtilir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu gereğince; hakaret suçunda nitelikli hallerin varlığı halinde verilecek hapis cezası, 1 yılın altında olamaz. Bununla birlikte internet veya sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden, aleniyet gerekçesiyle ceza 1/6 oranında arttırılacaktır.

Kanunda düzenlendiği üzere, mağdurun kamu görevlisi olması ve hakaretin görevinden dolayı yapılmış olması, kişinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine veya din özgürlüğünün kullanılmasına hakaret edilmesi
hakaret suçunun nitelikli şekli olarak kabul edilmektedir.

Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapmaları fark etmeksizin, sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline karşı  görevleri sebebiyle internetten işlenen hakaret suçunda, verilecek ceza 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu gereğince yarı oranında arttırılır. Bu durumda ayrıca, hükmolunan hapis cezası ertelenemez.

Kurul halinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı sosyal medya veya internet üzerinden hakaret durumunda ise zincirleme suç hükümleri gereği belirlenen cezanın miktarı ayrıca ¼ ile ¾’e kadar artırılacaktır. Örneğin, bilirkişi heyetine veya mahkeme heyetine hakaret suçlarında suçun nitelikli şeklinden belirlenen ceza arttırılacaktır.

Hakaret Suçunda Aleniyet

İnternet veya sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden hakaret suçu nedeniyle öngörülen ceza 1/6 oranında arttırılmaktadır (TCK m.125/4). Twitter, Facebook, Instagram gibi sosyal medya hesapları üzerinden hakaret edilmesi de aleniyetin gerçekleşmesine neden olur.

İstisnai olarak, paylaşımları sınırlı sayıda kimsenin göreceği şekilde uygulama ayarlarının değiştirilmesi halinde; fiil suç teşkil etse bile aleniyet nedeniyle cezanın arttırılması yoluna gidilemeyecektir. Bu bakımdan sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlarda aleniyet şartının gerçekleşip gerçekleşemediği soruşturma makamları tarafından ayrıca araştırılmalıdır.

Hakaret suçunda aleniyet şartının gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli değildir; eylemin herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesi şarttır. Hakaret konusu söz veya davranışın belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanması halinde alenen hakaret suçu işlenmiş sayılır.

Sosyal Medya ve İnternet Üzerinden Hakaret Suçunda Haksız Tahrik

Haksız tahrik, genel bir ceza indirimi nedenidir. Bununla birlikte haksız tahrik, hakaret suçu bakımından Kanunda özel olarak düzenlendiği için, fail hakkında genel haksız tahrik hükümleri değil, doğrudan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 129. maddesi hükümleri uygulanmalıdır.

Türk Ceza Kanunu’nun 129. maddesi kapsamında, internet üzerinden veya sosyal medya aracılığıyla hakaret suçunun bir haksız fiile tepki olarak işlenmesi halinde failin cezası 1/3’üne indirilebilir ya da faile ceza verilmeyebilir. Sosyal medya veya internet üzerinden hakaret suçunun kasten yaralama, tehdit, şantaj vb. haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmeyebilir.

İnternet Üzerinden Hakaret Suçunda Mağdurun Belirlenmesi

Hakaret suçunun oluşabilmesi için mağdurun belli veya belirlenmesinin olanaklı bulunması gereklidir. İnternet üzerinden veya sosyal medya aracılığıyla işlenen ve hakaret teşkil eden eylemlerde mağdurun açık bir şekilde belli olmadığı durumlarda, mağdurun belirlenmesine ilişkin kanuni karineler mevcuttur. Kanuni karineye göre; hakaret suçunun işlenmesinde mağdurun ismi açıkça belirtilmemiş veya isnat üstü kapalı geçiştirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunda duraksanmayacak bir durum varsa, hem ismi belirtilmiş ve hem de hakaret açıklanmış sayılır (TCK m.126).

İnternet Üzerinden Karşılıklı Hakaret Suçu

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 129/3. maddesine göre internetten hakaret suçunun taraflar arasında karşılıklı işlenmesi halinde “karşılıklı hakaret suçu” meydana gelir. Bununla birlikte karşılıklı hakaretin aynı zaman dilimi içerisinde gerçekleşmesi şart değildir. Karşılıklı hakaret suçunun işlenmesi halinde hâkim, taraflardan birine veya her iki tarafa ceza vermeyebilir veya cezayı 1/3’üne kadar indirebilir.

İnternet Üzerinden Hakaret Suçunda Şikâyet ve Zamanaşımı Süreleri ile Uzlaştırma

İnternet üzerinden hakaret suçu, temel şekli itibariyle takibi şikâyete bağlı suçlar kategorisinde yer almaktadır. Suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 ay içerisinde şikâyet hakkını kullanmak zorundadır. Şikâyet hakkının en geç dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmaması halinde, şikâyet hakkı düşer.

Yargılama sırasında herhangi bir mağduriyete ve hak kaybına uğramamak için güncel mevzuat ve Yargıtay kararlarının takip edilmesi önem arz etmektedir. Gerekli başvuru veya itirazların zamanında ve usulüne uygun yapılması ve herhangi bir hak kaybı yaşanmaması açısından alanında uzman bir Kayseri Ceza Avukatı’ndan hukuki yardım almaları faydalı olacaktır.

Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu (TCK m.125/3) şikâyete tabi değildir, dolayısıyla herhangi bir şikâyet süresi sınırlaması yoktur. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçunun varlığı halinde Cumhuriyet Savcılığı tarafından resen soruşturma açılacaktır.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenen hakaret suçları taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Bu bağlamda öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanamazsa soruşturma veya yargılamaya devam edilmesi gerekmektedir.

Özellikle belirtmek gerekir ki; kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret, Atatürk’e hakaret ve Cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikâyete tabi suçlardan olmadığı gibi uzlaştırma kapsamında da değildir.

HAGB, Cezanın Ertelenmesi ve Adli Para Cezası

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı verilmesinin önemli şartlarından biri; mağdurun uğradığı -varsa- maddi zararın giderilmesi şartıdır. Ancak HAGB için kişinin uğradığı manevi zarar dikkate alınmaz.

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. İnternet ve sosyal medya üzerinden hakaret suçu nedeniyle sanık hakkında ceza mahkemesi tarafından doğrudan adli para cezasına hükmedilebilir.

Cezanın ertelenmesi ise, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. İnternet ve sosyal medya yoluyla hakaret suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.

Sosyal medya ve internet üzerinden hakaret suçu başta olmak üzere ceza hukuku ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için Kayseri Ceza Avukatı kadromuzun hazırladığı makale ve kararlara sitemizden ulaşabilirsiniz. Bilişim ve ceza hukuku alanında uzman avukat arıyorsanız 15 yılı aşkın deneyimi ile avukat kadromuzdan dava süreci, hukuki statünüz, haklarınız ile dava ücret ve masrafları konusunda ön bilgi alabilir; detaylı bilgi ve tüm sorularınız için bizimle iletişime geçebilir veya yüz yüze görüşmek için Zülküf Arslan Hukuk Büromuzu ziyaret edebilirsiniz.

Hakaret Suçu ile ilgili Emsal Yargıtay Kararları

– “Terbiyesiz, saygısız” şeklinde, kaba ifade ve ağır eleştiri niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunu oluşturmaz.

– Sanığın, katılana gönderdiği “hahaha salak” şeklindeki mesaj; muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edecek nitelikte olduğundan hakaret suçunu oluşturur.

– Sanığın mağdura söylediği kabul edilen “sen nasıl doktorsun, senin yapacağın işe başlarım” biçimindeki sözler kaba hitap tarzı niteliğinde olması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşturmaz.

– Kişilere karşı söylenen rahatsız edici her söz hakaret değildir. Sanığın “adam değilsin” hitabı da katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, kaba, rahatsız edici nitelikte olup, hakaret suçunu oluşturmaz.

– Hakaret içeren sosyal medya paylaşımını beğenmek hakaret suçunu oluşturmaz.

– Sanığın, katılana söylediği kabul edilen “terbiyesizlik yapma” şeklinde kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurları oluşmaz.

– Sanığın, katılana hitaben söylediği “sen şizofren hastasısın, iki ruhlusun, doktora git bir an evvel sağlığına kavuş” şeklindeki sözlerinin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp hakaret sayılmaz.

– Sanığın, mağdurlara hitaben söylediği “lan” sözünün muhatapların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğundan dolayı hakaret suçu oluşmaz.

– Sanığın “çingene” ifadesi ile halen ülkemizde kendilerini “roman” olarak nitelendiren ve Avrupa’dan Türkiye’ye göç etmiş vatandaşlarımızı kast etmesi karşısında; bu sözler hakaret suçunu oluşturmaz.

– Yaralama suçunun mağduru olarak şikayeti sırasında polis memuru olan mağdur M.. B..’ye söylediği kabul edilen “…bir şey yapmıyorsunuz, sizin Allah belanızı versin…” biçimindeki sözler, beddua niteliğinde olup hakaret sayılmaz.

– Sanığın, katılana hitaben söylediği, “manyağın önde gideni, geri zekalı sapık” şeklinde hakaret içeren sözlere karşılık olarak katılanın sanığa hitaben söylediği, “sensin, sizsiniz” şeklindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz.

– Sanığın, kolluk görevlisine söylediği “adam değilsin” ifadesi katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp hakaret suçunu oluşturmaz.

– Sanığın “kapa çeneni, psikolojik sorunun var herhalde, sen hastasın, hastaneye git, dengesiz, kadına bak ya” dediği olayda söz konusu ifadeler hakaret suçunu oluşturmaz.