375 sayılı KHK Kapsamında Kadrolu İşçinin Kamu Görevinden Çıkarılması- Görevli Mahkeme

Danıştay 5. Daire

Esas No: 2022/3556 Karar No: 2022/1443 Karar Tarihi: 23.03.2022

DANIŞTAY KARARI

İstemin Konusu: … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının taraflarca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Yargılama Süreci

Dava konusu istem: Davacı tarafından, Soma Devlet Hastanesinde sürekli işçi olarak görev yapmaktayken, 375 sayılı KHK Geçici 35. maddenin (B) fıkrasının 9. bendi uyarınca Sağlık Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı Oluru ile kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun ‘Görev’ başlıklı 5. Maddesinde, iş mahkemelerinin 5953 sayılı Kanuna tabi gazeteciler, 854 sayılı Deniz İş Kanunu‘na tabi gemiadamları, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa veya 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun İkinci Kısmının Altıncı Bölümünde düzenlenen hizmet sözleşmelerine tabi işçiler ile işveren veya işveren vekilleri arasında, iş ilişkisi nedeniyle sözleşmeden veya kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıklarına ilişkin dava ve işlere bakacağına ilişkin düzenlemeye yer verildiği, bakılan uyuşmazlığın, sürekli işçi olan davacının görevden çıkarılmasına ilişkin işlemden kaynaklandığı ve yukarıda değinilen mevzuat hükümleri uyarınca görüm ve çözümünün adli yargının görev alanında olduğu sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Davacının istinaf başvurusunda bulunması üzerine … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

Temyiz Edenlerin İddiaları:

1- Davacı vekili tarafından, dava konusu iş akdinin feshi işleminin İş Kanunu’ndan kaynaklanan bir işlem olmadığı, 667 sayılı KHK hükümlerine istinaden, idarenin tek yanlı irade açıklaması sonucu tesis edilen idari nitelikte bir işlem olması dolayısıyla görevli yargı kolunun idari yargı olduğu belirtilerek usul ve yasaya aykırı olan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

2-Davalı İdare tarafından; dava konusu uyuşmazlığın görüm ve çözüm yerinin idari yargı yeri olduğu belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

Danıştay Tetkik Hâkiminin Düşüncesi: Uyuşmazlık konusu olayda davacının kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlemin, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname‘nin geçici 35. maddesi uyarınca kamu gücüne dayalı ve tek taraflı tesis edilen bir işlem ile sonlandırıldığından ve davacı tarafından İş Kanunu’ndan ya da iş akdinden doğan bir hak talep edilmediğinden işbu davanın idari yargı yerince çözülmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından, davanın görev yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İnceleme ve Gerekçe

Maddi Olay:

Soma Devlet Hastanesinde sürekli işçi olarak görev yapan davacının, 375 sayılı KHK’nın geçici 35. maddesinin (B) fıkrasının 9. bendi uyarınca Sağlık Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı Oluru ile kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlem 08/04/2019 tarihinde bildirilmiştir.

Bunun üzerine, anılan kararın iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İlgili Mevzuat

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu‘nun 2. maddesinde, idari dava türleri olarak; idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptali için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları, idari eylem ve işlemlerinden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaların sayıldığı ve idari yargının, idari eylem ve işlemlerin hukuki denetimini yapmakla görevli olduğu kurala bağlanmıştır.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname‘nin Geçici 35. maddesinde yer alan hükme göre;

”…B) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle; terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen;…

9) 657 sayılı Kanuna ve diğer mevzuata tabi her türlü kadro, pozisyon ve statüde (işçi dâhil) istihdam edilen personel, ilgili kurum veya kuruluşun en üst yöneticisi başkanlığında bağlı, ilgili veya ilişkili olunan bakan tarafından oluşturulan kurulun teklifi üzerine ilgili bakan onayıyla kamu görevinden çıkarılır.

Bu maddenin (A) fıkrasında belirtilenlerin işlemleri ise söz konusu fıkradaki usule göre yapılır.”

Hukuki Değerlendirme

Görev uyuşmazlığının çözümünde tarafların hukuki statüsünün yanında dava konusu edilen işlemin niteliği de önem arz etmektedir. Kamu tüzel kişileri ile gerçek kişiler arasındaki ilişki özel hukuktaki eşitler arası ilişkiden farklıdır. Kimi zaman kamu tüzel kişisi ile gerçek kişi arasında tamamen özel hukuk kurallarına göre bir ilişki tesisi mümkün ise de çoğunlukla kamu otoritesinin üstün yetkiyle donatıldığı, tek taraflı irade beyanı ile karşı tarafın hukuki durumunda değişiklik yapabildiği bir hukuki ilişki söz konusudur. İdare; İdare hukuku alanında, kamu gücüne dayalı olarak re’sen ve tek yanlı irade açıklaması sonucu tesis etmiş olduğu işlemlerle, hukuk alanında yeni bir durum oluşturulmakla işleme idari işlem kimliği kazandırmakta ve kural olarak bu işlemler özel yasal düzenlemeler dışında idari yargı denetimine tabi bulunmaktadır.

Dosyanın incelenmesinden; davacı tarafından … Devlet Hastanesinde sürekli işçi olarak görev yapmaktayken, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname‘ye eklenen Geçici 35. maddenin (B) fıkrasının 9. bendi uyarınca Sağlık Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı Oluru ile kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Olayda, kamu tüzel kişiliğini haiz Sağlık Bakanlığında İş Kanunu hükümlerine göre çalışan davacı hakkında tesis edilen 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Geçici 35. maddesinin (B) fıkrası uyarınca tesis edilen işlemin; kamu gücüne dayalı ve tek taraflı tesis edilmiş, davacının menfaatini etkileyen ve bu yönüyle sonuç doğuran bir idari işlem olduğu ve anılan işlemin iptali istemiyle açılan davanın görüm ve çözümünün idari yargıya ait olduğu açıktır.

Her ne kadar ilk derece mahkemesince; davacının çalışma şekli itibariyle tabi olduğu hükümler sebebiyle 4857 sayılı İş Kanunu‘na tabi sözleşmeli personel olarak görev yaptığı, dava konusu uyuşmazlığın niteliği de dikkate alındığında bakılan davanın görüm ve çözüm yerinin adli yargı olduğu gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiş ise de; uyuşmazlık konusu olayda davacının 375 sayılı KHK‘nın Geçici 35. maddesinin (B) fıkrası uyarınca kamu görevinden çıkarıldığı ve iş akdinden ya da İş Kanunu’ndan doğan bir hak talep edilmediği, dava konusu işlemin İş Kanunu’nda sayılan fesih nedenlerinden biri olmadığı görülmektedir.

Bu itibarla, davanın esasının incelenerek bir karar verilmesi gerekirken, uyuşmazlığın çözümünün adli yargı mercilerinin görevinde olduğu gerekçesiyle davanın görev yönünden reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdare Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.